Zmiany w prawie dla klastrów energetycznych weszły w życie w 2024 roku. Nowelizacja przepisów wprowadza szereg zmian wpływających na funkcjonowanie tych podmiotów. Artykuł omawia kluczowe regulacje, w tym obowiązkowy udział JST w klastrze czy zakres obowiązków koordynatora. Analizuje również system wsparcia przewidziany dla klastrów oraz bariery prawne, które nadal hamują ich rozwój. Porusza także kwestię ułatwień dla spółdzielni energetycznych.
Nowe regulacje prawne dla klastrów energetycznych
Od 1 stycznia 2024 roku weszły w życie nowe przepisy dotyczące funkcjonowania klastrów energii w Polsce. Nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii wprowadza szereg istotnych zmian, które mają ułatwić rozwój tych podmiotów i zachęcić do powstawania nowych inicjatyw.
Jakie najważniejsze regulacje zostały wprowadzone? Przede wszystkim ustanowiono centralny rejestr klastrów energii, prowadzony przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Wpis do rejestru wiąże się z możliwością ubiegania się o wsparcie przewidziane dla tych podmiotów. Ponadto, obowiązkowym uczestnikiem każdego klastra musi być odtąd jednostka samorządu terytorialnego lub kontrolowana przez nią spółka. Zwiększono również zakres obowiązków koordynatora klastra.
Rejestr klastrów energii
Utworzenie rejestru klastrów energii ma celu uporządkowanie sytuacji na rynku i zapewnienie większej transparentności funkcjonowania tych podmiotów. Jednocześnie wpis do rejestru jest warunkiem koniecznym do skorzystania z systemu wsparcia przewidzianego dla klastrów w nowelizacji.
Dzięki rejestrowi łatwiej będzie zweryfikować, które klastry faktycznie aktywnie działają i realizują inwestycje, a które istnieją tylko „na papierze”.
Obowiązkowy udział JST w klastrze energetycznym
Kolejna istotna zmiana to konieczność uczestnictwa jednostki samorządu terytorialnego lub kontrolowanej przez nią spółki w każdym klastrze energii. Celem tego rozwiązania było umocnienie roli samorządów we wspieraniu rozwoju lokalnej energetyki.
Jednak w praktyce to rozwiązanie napotyka pewne trudności. JST muszą stosować się do rygorów Prawa zamówień publicznych, co utrudnia im elastyczne funkcjonowanie na rynku energii. Stąd wiele podmiotów postuluje o wprowadzenie wyłączeń dla JST uczestniczących w klastrach.
Prawa i obowiązki koordynatora klastra energetycznego
Nowela precyzuje również zakres obowiązków koordynatora klastra energii. Musi on teraz składać Prezesowi URE roczne sprawozdania z działalności klastra. Ma także zagwarantowany dostęp do danych energetycznych poszczególnych uczestników – jest to niezbędne dla efektywnego zarządzania klastrem.
Ponadto, na wniosek koordynatora operator systemu dystrybucyjnego będzie musiał dostosować umowy ze wszystkimi członkami klastra tak, aby uwzględnić specjalne zasady rozliczeń wprowadzone dla tych podmiotów.
Współpraca OSD z klastrami energetycznymi
Nowe przepisy nakładają na operatorów systemów dystrybucyjnych szereg obowiązków związanych ze współpracą z klastrami energetycznymi:
- dostosowanie na wniosek koordynatora umów o świadczenie usług dystrybucyjnych z członkami klastra
- zainstalowanie liczników zdalnego odczytu dla wszystkich stron porozumienia
- umożliwienie koordynatorowi dostępu do danych pomiarowych
Ma to ułatwić funkcjonowanie klastrów energetycznych i zoptymalizować zarządzanie przepływami energii w ramach tych struktur.
Czytaj więcej: Właściciele małych instalacji OZE: sprawozdanie do URE, terminy i obowiązki regulatoryjne
Wsparcie rozwoju klastrów energetycznych
Od 2 lipca 2024 roku wejdzie w życie system zachęt dla klastrów energetycznych, obejmujący m.in. preferencyjne zasady rozliczania energii. Aby z nich skorzystać, klastry będą musiały spełnić określone kryteria, min.:
| udział OZE w wytwarzaniu energii na poziomie 30-50% | możliwość pokrycia zapotrzebowania członków klastra na poziomie 40-50% |
| minimalny udział magazynów energii na poziomie 2-5% mocy zainstalowanej | łączna moc źródeł i magazynów do 150 MW |
Ponadto klastry energetyczne będą mogły ubiegać się o preferencyjne pożyczki oraz dotacje w ramach przewidzianych na ten cel programów wsparcia.
Bariery prawne hamujące rozwój klastrów energetycznych
Niestety nowe regulacje nie rozwiązują wszystkich problemów, z jakimi borykają się obecnie klastry energetyczne w Polsce. Nadal istnieje wiele barier, które hamują rozwój tych podmiotów.
Jedną z nich jest brak rozwiązania problemu zamówień publicznych w odniesieniu do JST uczestniczących w klastrach. Uniemożliwia im to elastyczne funkcjonowanie na rynku energii na równych zasadach z podmiotami komercyjnymi.
„Wciąż nie jest uregulowana kwestia zakupów energii przez JST w ramach klastra w kontekście Prawa zamówień publicznych” – podkreśla Albert Gryszczuk, prezes Krajowej Izby Klastrów Energii i Odnawialnych Źródeł Energii.
Kolejną wadą nowych regulacji jest ograniczenie działalności klastrów energetycznych do sieci dystrybucyjnych o napięciu niższym niż 110 kV. Tymczasem w praktyce wiele inwestycji OZE realizowanych jest właśnie na poziomie 110 kV, więc takie zawężenie możliwości negatywnie wpłynie na rozwój tych podmiotów.
Korzyści ze współpracy JST ze spółdzielniami energetycznymi
Oprócz klastrów energetycznych, nowe regulacje dotyczą także spółdzielni energetycznych. Również w ich przypadku ustawodawca dostrzega zasadność szerszego zaangażowania JST, jako stabilnych odbiorców energii.
Niestety podobnie jak klastry, spółdzielnie energetyczne napotykają na barierę wynikającą z konieczności stosowania przez samorządy Prawa zamówień publicznych. Utrudnia to elastyczny zakup energii na potrzeby tych podmiotów.
Dlatego wiele środowisk postuluje o wprowadzenie wyłączeń dla JST partycypujących w spółdzielniach energetycznych. Umożliwiłoby to szersze zaangażowanie samorządów w rozwój energetyki obywatelskiej, z korzyścią dla lokalnych społeczności.
Podsumowanie
Nowelizacja przepisów dotyczących klastrów energii ma na celu pobudzenie rozwoju tych podmiotów i zachęcenie do tworzenia nowych inicjatyw. Kluczowe zmiany to m.in. utworzenie centralnego rejestru, obowiązkowy udział JST czy rozszerzenie obowiązków koordynatora. Niestety regulacje prawne nie rozwiązują jeszcze wszystkich problemów hamujących rozwój klastrów, jak np. kwestia zamówień publicznych w przypadku JST.
Zmiany w prawie odnoszą się również do spółdzielni energetycznych. Tutaj także dostrzega się potrzebę szerszego zaangażowania samorządów, ale konieczne jest rozwiązanie problemu wynikającego ze stosowania przez nie Prawa zamówień publicznych.
Tagi
Udostępnij artykuł
