Kwaśne deszcze stanowią poważny problem ekologiczny na całym świecie. Choć zjawisko to znane jest od dawna, dopiero w drugiej połowie XX wieku zaczęto doceniać jego negatywny wpływ na środowisko naturalne. Dziś wiemy już, że kwaśne deszcze prowadzą do katastrofalnych skutków dla przyrody, budynków, zabytków i zdrowia ludzi.
Czym są kwaśne deszcze i jak powstają?
Kwaśne deszcze to opady atmosferyczne o nienaturalnie niskim pH, poniżej 5,6. W normalnych warunkach deszcz ma lekko kwaśny odczyn na poziomie 5,6 pH ze względu na obecność dwutlenku węgla rozpuszczonego w wodzie. Jednak antropogeniczne zanieczyszczenia powietrza gazami i pyłami powodują zwiększenie kwasowości opadów.
Głównymi przyczynami powstawania kwaśnych deszczy są:
- emisja dwutlenku siarki i tlenków azotu pochodzących ze spalania paliw kopalnych
- uwalnianie związków siarki i azotu z zakładów przemysłowych
- stosowanie nawozów zawierających azotany i siarczany
Związki te ulegają utlenieniu w atmosferze i przekształcają się w kwasy – siarkowy i azotowy. Następnie opadają na powierzchnię ziemi w postaci kwaśnego deszczu, mgły lub śniegu.
Główne źródła kwaśnych deszczy - spaliny i chemikalia
Największym źródłem emisji związków powodujących zakwaszenie opadów są spaliny samochodowe oraz elektrownie i elektrociepłownie opalane węglem kamiennym. W mniejszym stopniu przyczyniają się do tego huty, cementownie i inne zakłady przemysłowe.
Duże znaczenie ma też rolnictwo, gdzie stosuje się nawozy azotowe i siarczanowe. Ulegają one wymywaniu z gleby, a następnie przedostają się do atmosfery. Oprócz tego, fermy hodowlane emitują amoniak, który w powietrzu utlenia się do kwasu azotowego.
Jakie są skutki kwaśnych opadów dla środowiska?
Kwaśne deszcze powodują bardzo niekorzystne zmiany w ekosystemach lądowych i wodnych. Prowadzą do zakwaszania gleby, co zaburza rozwój roślin i grzybów. Niszczą liście i igły drzew, osłabiając tym samym ich wzrost. Zakwaszanie wód powierzchniowych zabija ryby i bezkręgowce, a także glony i plankton.
Ponadto, kwaśne opady przyśpieszają korozję metali, niszczą kamienie i powłoki budowlane. Szkodliwie wpływają też na zabytki i dzieła sztuki. W efekcie zakwaszenia zanika różnorodność biologiczna w wodach i na lądzie.
Wpływ kwaśnych deszczy na glebę i roślinność
Kwaśne deszcze powodują wymywanie składników mineralnych z gleby, takich jak magnez, wapń i potas. W konsekwencji obniża się żyzność podłoża, co hamuje wzrost roślin. Niektóre gatunki, jak paprocie czy wrzosy, są bardziej wrażliwe i zanikają w wyniku zakwaszenia.
U drzew iglastych kwaśne opady uszkadzają system korzeniowy i prowadzą do obumierania igliwia. Osłabione drzewa stają się podatne na choroby grzybowe i ataki szkodników. W lasach obserwuje się zjawisko "zamierania", czyli masowego wymierania drzewostanów.
Szkodliwe działanie kwaśnych opadów na wody powierzchniowe
Spływające z lądu kwasy dostają się do rzek, jezior i stawów, powodując zakwaszenie wód. Prowadzi to do wymierania zwierząt wodnych, które są wrażliwe na niskie pH. Giną ryby, skorupiaki, larwy owadów, a także algi i plankton.
Zakwaszone wody zawierają toksyczne jony glinu pochodzące z wypłukanego osadu. Może to doprowadzić do całkowitej degradacji siedlisk wodnych i zaniku bioróżnorodności.
Negatywne konsekwencje kwaśnych deszczy dla zdrowia ludzi
Kwaśne deszcze mają również wpływ na zdrowie i samopoczucie ludzi. Zwiększają zapadalność na choroby układu oddechowego, alergie i astmę. Powodują podrażnienie oczu, gardła i dróg oddechowych.
Metale ciężkie uwalniane z gleby pod wpływem zakwaszenia przedostają się do wód gruntowych i roślin uprawnych. Mogą się one gromadzić w organizmie człowieka, wywołując toksyczne efekty.
Jak ograniczyć powstawanie kwaśnych deszczy?
Aby zmniejszyć zagrożenie kwaśnymi deszczami, konieczne jest ograniczenie emisji związków siarki i azotu. Należy przede wszystkim zaostrzyć normy emisji dla zakładów przemysłowych, elektrowni i samochodów.
Ważne jest też promowanie odnawialnych źródeł energii, termomodernizacja budynków oraz wspieranie transportu publicznego i ruchu rowerowego. W rolnictwie zaleca się stosowanie nawozów organicznych zamiast sztucznych.
Co możesz zrobić, by zmniejszyć ryzyko kwaśnych opadów?
Codzienne nawyki i wybory konsumenckie mają wpływ na zanieczyszczenie powietrza. Oto kilka wskazówek, jak przeciwdziałać kwaśnym deszczom:
- Ograniczaj jazdę samochodem na rzecz chodzenia, jazdy rowerem lub komunikacji miejskiej
- Segreguj odpady i kupuj produkty w opakowaniach przyjaznych środowisku
- Oszczędzaj energię elektryczną i wodę w gospodarstwie domowym
- Nie spalaj śmieci ani liści w ogrodzie
- Sadź rośliny, które poprawią jakość powietrza
Działając lokalnie, możemy mieć realny wpływ na poprawę stanu środowiska i zmniejszenie zagrożenia kwaśnymi deszczami.
Podsumowanie
Kwaśne deszcze stanowią poważne zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi. Choć w ostatnich dekadach podjęto działania mające na celu ograniczenie tego problemu, nadal mamy do czynienia ze szkodliwymi konsekwencjami zakwaszonych opadów atmosferycznych. Aby chronić przyrodę przed degradacją, konieczna jest dalsza redukcja emisji zanieczyszczeń i zaostrzenie regulacji środowiskowych. Każdy z nas może przyczynić się do walki z kwaśnymi deszczami przez ekologiczny tryb życia i codzienne wybory konsumenckie.
Najczęstsze pytania
Jaka jest normalna kwasowość deszczu?
Deszcz ma naturalnie lekko kwaśny odczyn na poziomie około 5,6 pH. Jest to spowodowane obecnością dwutlenku węgla rozpuszczonego w wodzie deszczowej.
Gdzie występują najbardziej kwaśne deszcze?
Największy problem kwaśnych deszczy występuje w rejonach uprzemysłowionych i zurbanizowanych, gdzie mamy do czynienia z dużą emisją zanieczyszczeń. Szczególnie narażone są tereny Europy Środkowej i Wschodniej oraz Ameryki Północnej.
Jakie pH mają bardzo kwaśne deszcze?
Opady określane jako bardzo kwaśne mają pH poniżej 4,5. Zanotowano deszcze o pH nawet około 2, czyli porównywalnym z kwasem octowym.
Jak zmierzyć kwasowość deszczu?
Kwasowość deszczu mierzy się za pomocą pehametru - urządzenia do precyzyjnego pomiaru pH. Próbkę deszczówki pobiera się do specjalnego pojemnika, a następnie zanurza się w niej elektrodę pehametru.
Kiedy pojawił się problem kwaśnych deszczy?
Choć kwaśne deszcze występowały od dawna, to dopiero od lat 60. XX wieku zaczęto badać ten problem i doceniać jego negatywne skutki dla środowiska.
Tagi
Udostępnij artykuł
